CANTOR

I.

CANTOR

Graece Α᾿ιδὸς apud Homer. Od. γ. v. 265.

Η῞δ᾿ ἤτοι το πρὶν μὲν ἀναίνετο ἔργον ἀεικὲς

Δῖα Κλυταιμνήςτρη, φρεσὶ γὰρ κέχρητ᾿ ἀγαθῇτι,

Παῤ γὰρ ἔην καὶ Αὀιδὸς ἀνὴρ, ᾧ πόλλ῾ ἐπέτελλεν

Α᾿τρείδης, Τροὶηνδε κιὼν; εἴρυςθαι ἄκοιτιν,

Α᾿λλ᾿ ὅτε δή μιν μοῖρα Θεῶν ἐπέδησε δαμτιȏαι,

Δὴ τότε τὸν μὲν Αὀιδὸν ἄγων ἐς νῆσον ἐρήμην

Κάλλιπεν οἰωνοῖσιν ἕλωρ καὶ κύρμα γενέςθαι.

Την` δ᾿ ἐςθέλων ἐςθέλουσαν ἀνήγαγε ------

Ipsa quidem ante a certe abnuebat facinus indignum

Diva Clytennestra (mente enim videbatur bonâ:

Etenim aderat Cantor vir, cui plurimum mandâr at

Atrides ad Troiam profectus servare uxorem)

Sed cum iam ipsam Fatum Deorum irretivit, ad hoc ut domaretur,

Iam tum ipsum Cantorem durcens ad Insulam desertam,

Dereliquit avibus lacer ationem et rapinam fieri,

Ipsam vero volens volentem duxit, etc.

Idem cum Poeta est seu Vata, quô nomine honorificentissimô

Philosophi seu Sapientes antiquissimis temporibus veniebant. Et quidem primum, quô innotescere hominibus Poetae antiquissimi coeperunt, argumentum ac materies fuit ἡ νουςθέτησις; hôcque fine vitae hominum adhibebantur, ut vel eos, qui aetate iam provectio res erant, sicut Persen suum Hesiodus; vel minores, et qui modum vitae nondum habere poterant, instituerent. quorum illos proprie Ποιητὰς, istos Διδασκάλους, Comicus vocat. Utruinque tamen non raro confunditur: Et praesentiâ enim suâ, et postea scriptis, temperantiae et iustitiae Magistri erant publici, quibus ἐπὶ αφετῆςτ παιδεία maximi uqique nobilissimique committebantur. Sicut etiamnum tempore Platonis, tamquam propria, vox Σοφὸς, attributa legitur Poetis. Unde semper, ὁ σοφὸς Η῾υίοδος, ὁ σοφὸς Ο῞μηρος, ὁ σοφὸς Α᾿ρχίλοχος, ut et multis post eum aetatibus, quamvis ignota esset causa. Primum autem, quod docebant olim, erat temperantia. Ideoque ingenuorum libris ante pubertatem, statim praefici solebant, ut viderent, ne auderent τῆς ὥρας χαρίζεςθαι; quos Παιδαγωγοὺς Graeci, Α᾿κολούθους Athenienses, Latini Comites et Custodes, antiquiores etiam Εὐνούχους et Αὀιδοὺς dixêre: quamvis eorum proprium munus docere esset. Sic Alcibiades apud Platonem in Convivio negat se, quod formosus esset, absque Α᾿κολούςθῳ primo Socratem adire ausum fuisse. Et Virg. de Ascanio, l. 5. Aen.. v. 546.

At pater Aeneas, nondum certamine missô,

Custodem ad sese, comitemque impubis Iuli

Epytidem vocat, etc.

Ex his rursus vetustissimi illi fuêre, quibus matronae καὶ το γυναικεῖον committebatur, qualis celeberrimus ille Αὀιδὸς Homericus praefatus. Iidem Σπάδωνες et Εὐνοῦχοι postea Graecis, Latinis Custodes dicti sunt. Hesychius, Αὀιδὸς, ᾠδὸς, κιςθαρῳδὸς, καὶ ὁ ποιητὴς, καὶ ὁ ςθοηνωδὸς, ὁ εὐνοῦχος, ςπάδων. Veteres certe Magistri, Αὀιδὸν illum, qui in officio Agamemnonis uxorem continebat, Εὐνοῦχον interpretati sunt, quod nomen temperantiae tum erat, non foeditatis. Antiquissimi enim τὸ εὖ νοῦν ἔχειν intemperantiae directe opponebant, cuius partes omnes ἀνόητα dicebant. Unde illud apud Comicum, ὕπνου τ᾿ ἀπέχεςθαι καὶ ἀνοήτων πάντων; opponebant namque temperantiam et dementiam, sicut postea σωφροσύνην et ἀκολασίαν Philosophi; ac pro ἀφροδιτιάζεςθαι, μωραίνειν dicebant et ἀφρονεῖν. Quae causa, cur Horatius hominem temperantem integrum vocet, amanti eum opponens, Carm. l. 2. od. 4. v. 22.

Brachia et vultus teretesque suras

Imeger laudo.

Et integram Dianam, i. e. castam, l. 3. od.. 4. v. 70. Quippe mentis mutilaeionem καὶ τήρωσιν esse intemperantiam putabant. Sic itaque apud antiquos continentiae Magistri, quam vis integriessent, Εὐνοῦχοι dicti sunt: in quorum locum sequiori aevô succeslêre mutilati ac moribus dissimiles; qui cum γυναικωνίτιδα non modo occuparent, sed et puerorum curae praeficerentur, manifestam integris gentibus ruinam invexerunt. Unde queritur Plato de Legg. l. 3. διεφςθαρμένην την` παιδείαν ὑπὸ τῆς λεγομένης εὐδαιμονίας την` Μηδικην`, ἐπεὶ περιεῖδον ὑπὸ γυναικῶν καὶ εὐνούχων παιδευςθέντας αὐτῷν τοὺς υἱοὺς. Certe is, in quem elegia Nasonis exstat. l. 2. Amor. v. 1.

Heu mihi quod dominam nec vir nec femina servas.

eandem τάξιν apud puellam illam obtinebat, quam Cantor ille seu Αὀιδὸς Homericus, apud Clytemnestram. Idque Barbatorum imitatione factum, qui lcoô Poetarum Σωφρονιςτῶν, qui feminarum ab antiquis custodiae praesiciebantur, quod suspicione res careret, fere Eunuchos praeficiebant, etc. Dan. Heinsius Introduct. ad Hesiodum, c. 6. Vide quoque infra Carmina, Faunus, Ministelli, Moera.

II.

CANTOR

apud Veteres quoque pro Tragoedo vel Comoedo. Vide supra in voce Cantare. In Ecclesia Romana idem est cum Psalmista. Amalarius, de Officiis Eccl. l. 2. c. 5. Septem gradus sunt ordinatorum, octavus Cantorum, nonus et decimus Auditorum utrinsque sexus, etc. Primitus autem in ea, non singulis in aedibus Psalmodiae erant, cum reditus adhuc assignati neutiquam essent, singulis canentium Collegiis sustentandis. Hinc Romae Schola Cantorum instituta est, quae Urbi communis erat et ad stationes, processiones, singulasque diebus festis Ecclesias conveniebat, sbique sacra officia et Missarum sollennia decantabat. Haec communibus victitabat sumptibus habebatque magnae in Urbe dignitacis et existimationis Praefectum, qui Primicerius, interdum Prior Scholae Cantorum dictus est, cuius operâ selecti iuvenes in cantu, lectione sacrorum librorum, et optimis moribus instituebantur. Initium eius Hilario adscribere videtur Pontifici Anstasius Biblioth. at Iohannes Diaconus Gregorio M. diserte ascribit in Vita eius, l. 6. c. 2. ubi Scholam hanc ab illo primum institutam eique cum nonnullis praediis duo habitacula assignata esse, resert. Nempe, cum prius ipsi Sacrorum Administri et Diaconi Cantorum vices obirent, is primus peculiare Cantorum in Ecclesia officium constituit. Sic in alias Ecclesias earum usus transiit: de cuiusmodi Scholis, ita Domnizo in Vita Mathildis, l. 1. c. 2.

Post hac excelsum studuit sibi fingere Templum,

Divinasque Scholas, canerent quae dulciter Horas,

Nocte die Christio, etc.

Per excellentiam vero, qui istiusmodi Scholae praest, Cantor dieitur: quos capita olim pileolis operuisse, et bacnlos manibus gestâsse, Honorius ait Augustodunensis l. 1. c. 74. De vestibus eorum agit Amalarius de Eccles. Offic. l. 3. c. 4. et Ekkehardus Minimus de Vita Notkeri Balbuli. c. 16. ubi de Ciuntado Imperat. Apud Maguntiam, inquens, civitatem S. Galli Monachô scholas ibi regente et procurante etiam Cantoris officium, ut solitum est, in medio choro imponens (nempe cantum) crebro coronatus et infulatus, adornatusque pretiosissimis indumentis, etc. In Cathedrali Lugdunensis Ecclesiae, in qua omnes Canonici titulô Comitis gaudent, praecipua est Cantoris dignitas. Unde, si contingat, ut in recitatione Officii in Choro error aliquis committatur, statim Cantor signum mann dat: quô factô omnes profundô silentiô, e Choro discedunt et in aliquam Aedis Capellam seses recipientes, privatim ibi residuam officii partem absolvunt. In multis eiusdem Regni Ecclesiis Festum Cantoris vocatur festum primae Classis; quia tunc Cantoris est, officium ordinare: sicut festum secundae Classis, ob similem causam Festum Succentoris vocitatur. In Insula Melita Canonicus Cantor in sollennitatibus ac processionibus, mann deferr virgam argenteam, et ipse Episcopo in Pontificalibus praecinit, etc. Vide supra in Archiparaphanista, infra Paraphonistae, Prtmicerius, Protopsaltes, Psalmtsta, et alibi passim. Sed et sofficium Monasticum vox notat, apud Lanfrancum in Decret. pro Ordnine S. Benedicti, c. 5. Quemadmodum Cantrix, quae cantum imponit et cantatricibus praeest, in Monasteriis Sanctimonialium, occurrit, apud Petrum Abelardum p. 155. Tandem Cantores, apud Galfridum Monumethensem, l. 1. c. 22. Ministelli sunt, ioculatores, Cantadours, Provincialibus dicti, de quibus vide infra in voce Ministelli, et plura hanc in rem apud Car. du Fresne Glossar. et Dominie. Macrum in Hierolex. Cur vero Cantores Isidoro Fabarii sint dicti, videbimus infra in Fabatarius.

III.

CANTOR

in Sacra Aegyptiorum Processione, peculiarem eorum Philosophiam exhibente, primus ptocessit, ex Musicae symbolis unum aliquod gestans. Dicunt illum ex libris Mercurii (secundi videl. de quo vide voce Siphoas) duos accipere debere, quorum unus Hymnos Deorum, alter Regiae vitae rationes continet. Post eum processit Horoscopus, in manu habens horologium et palmam, Astrologiae symbola. Hunc oporter semper in ore habere Astrologicos Mercurii libros, qui sunt quatuor, quorum unus est de ordine inerrantium stellarum, quae apparent; alius de ortu et illuminatione Solis et Lunae; reliqui de illalrum ortu. Verba sunt Clementis Alex. l. 6. Strom. ubi de Libris Mecurii, in adytis Templorum reconditis. Vide et infra Scriba Sacrorum.